TÜRKİYE 'DE ENGELSİZ TURİZMDE NE KADAR YOL KAT EDİLDİ ?
Engelsiz turizmin sadece engellilere yönelik olduğunu düşünmek en büyük zihniyet engelidir. Öncelikle bu zihniyet engelini doğru şekilde düzeltmemiz gerekir.
Engelsiz turizm daha geniş ifadeyle herkes için turizm kavramı Türkiye’de maalesef karşılığını bulamıyor. Konuyla ilgili ilerleme kaydedemiyor olunmasının temel sebebi engelsiz erişilebilir turizm kavramının sadece engellileri kapsadığıyla ilgili yanlış bilgiye sahip olunmasıdır.
Doğru yaklaşım: engelli bireyler, yaşlı bireyler, bebekli aileler ve çocuk bireylerin aileleriyle ve engeli olmayan bireylerle birlikte turizm imkanlarından eşit, adil, bağımsız ve güven içinde faydalanmasıdır. Engelsiz turizm herkes içindir.
Türkiye’de mevcut resmi istatistiklere göre nüfusun yüzde 12’sinin tüm vücut fonksiyonlarında bir veya birkaçını kullanamadığı tespit edilmiştir. Bu da 11 milyona yakın engelli birey ile birinci derece yakınları da katıldığında 40 milyon birey demektir.
2023 yılında Türkiye’de Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan belgeli otel sayısı 20 bin 500 adete yaklaşmış, turizm işletme belgeli otellerde toplam yatak sayısı ise 2 milyona yaklaştığı halde engelli bireyler için düzenlendiği söylenip duyurulan yatak sayısı bin 176 adettir.
Antalya’da 605 oda, Muğla’da 159 oda, İstanbul’da ise 147 oda kapasitesi bulunmaktadır. Diğer illerimizde bulunmadığı görülmektedir.
TURSAB-TUROFED-AKTOB-KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI VE DİĞER BAKANLIKLAR KONUYLA NE KADAR İLGİLİ NELER YAPTILAR NELER YAPMADILAR ?
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı erişilebilirlik daire başkanlığının hazırladığı erişilebilirlik mevzuatı ve engelsiz ulaşımı sağlayan düzenlemeleri iyi şekilde hazırlanmış olmasına rağmen uygulamaya geçmediğini görüyoruz. Engelsiz, herkes için erişilebilir turizmden bahsedebilmek için öncelikle tüm alanların, otellerin, ulaşım araçlarının, yaya yollarının ve turistik destinasyonların erişilebilirlik mevzuatına uygun hale getirilmesi gerekiyor.
Ulaştırma Bakanlığı hava taşımacılığında ve raylı sistemlerde erişilebilirliği kısmi olarak sağlıyor. Her vagonda bir veya iki engelli bireyin ulaşımının sağlanması çok yetersizdir.
Hem havayolu hem demiryolu ulaşımında engelli birey ve ailesinin evinden havaalanı ve tren istasyonuna transferini sağlayacak uygun araçların olmayışı, varılan noktada da havaalanından otel veya turizm destinasyonuna transfer için erişilebilir araçların olmayışı sorunların başında gelmektedir.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın mevcut ruhsat yönetmeliğine göre otellerde 80 odada 1 odanın erişilebilir olması zorunlu kılınmıştır.
Kültür ve Turizm Bakanlığı 2016 yılında teşvik kapsamında yapılan otel ve işletmelerin erişilebilir olmasını zorunlu kılmıştır. Ancak bu konuda yeterli denetimler yapılmadığı için devam ettirilememiştir.
TURSAB engelsiz turizm ihtisas komitesinde konuyla ilgili yapılan çalışmalar çok yetersiz kalmış hatta artık yapılmamaktadır. Oysa engelsiz turizm engelli bireylerin evinden çıkıp evine dönene kadar olan sürecin tamamı acenteler tarafından planlanması gerekir. Maalesef acentelerin internet sayfalarında engelliye uygun olarak belirtilen otellerde dahi erişilebilirliğin olmadığını incelemelerimizde gördük.
Acenteler engellilere yönelik hizmetlerin satışını yaparken bireyin engel durumuyla ilgili doğru sorular sormayı bilmedikleri için doğru cevapları da alamamaktadırlar. Bu da sunulan hizmetlerin yanlış ve eksik yapılmasına, mağduriyetler oluşmasına sebep olmaktadır.
Hizmet kalitesinin arttırılması ve doğru hizmet sunulması için TURSAB ‘a acentelere eğitim vermemiz konusunda birkaç kez öneri yapmamıza rağmen olumlu dönüş alamadık.
TUROFED ve AKTOB ile konuyla ilgili iletişim kuramadık. Herhangi bir faaliyetleri olduğunu da duymadık.
TURİZM İŞLETMELERİNİ ENGELSİZ HALE GETİRMEK ÇOK MU MALİYETLİ ?
Yeni yapılacak yatırımlarda proje tasarım aşamasında herkes için erişilebilir tasarım yapılırsa ekstra hiçbir maliyeti yoktur. Mevcut otellerin dönüştürülmesi için ise sınıflandırmalar yapılabilir. Bir otel tekerlekli sandalye ile hareket eden engelli bireyler için uygun olmayabilir. Ancak o otelde yapılacak düzenlemeler oteli görme ve işitme engelli bireyler içi uygun hale getirilebilir. Bunun maliyeti oldukça düşüktür ve otellere çok sayıda görme ve işitme engelli bireylerin ve ailelerin gelmelerini sağlayarak yüksek kar etmelerini sağlayacaktır.
TURİZM İŞLETMELERİ NEDEN ENGELSİZ TURİZMİ ÖNCELEMİYORLAR , GELİR GETİRİCİ Mİ BULMUYORLAR?
Saha çalışmalarında gördüğümüz kadarıyla otel yatırımcıları ve yöneticiler engelli konukların diğer konukları rahatsız edeceğini ve engelli konuk olması halinde diğer konukların oteli tercih etmeyeceğini düşünüyorlar. Bu son derece ayrımcı, insan haklarına aykırı ve yanlış bir yaklaşımdır.
Engelsiz erişilebilir turizmde Türkiye, Avrupa ve Dünya pazarındaki potansiyelini bilmedikleri için gelir getirici bulmuyorlar.
Turizm Bakanlığı yönetmeliklerinde yazmasına rağmen gerekli denetimleri ve cezai uygulamaları yapmadığı için erişilebilirliği sağlamayı da önemsemiyorlar.
TURİZM İŞLETMELERİNE BİR DÖNEM ERİŞİLEBİLİR TURİZM BELGESİ VERİLECEKTİ NE OLDU ?
VERİLEN VAR MI?
Maalesef o konuda herhangi bir ilerleme kaydedilmedi. Türkiye’de Türk Standartları’na uygun ve erişilebilirlik kılavuzu çerçevesinde hiçbir otel olmadığı için herhangi bir belgeli otel yoktur. Biz bu konuda danışmanlık vermek için çeşitli otellere teklifte bulunduk. Türkiye’nin ilk erişilebilirlik belgeli oteli olmaları için yaptığımız görüşmelerden de sonuç alamadık.
BÖYLE BİR SERTİFİKAYA SAHİP TURİZM İŞLETMESİ CİROSUNU NE KADAR ARTTIRIR?
Engelli ve yaşlı bireylerin çoğunluğu turizmde çok sıcak ve çok soğuk havaları tercih etmezler. Genellikle bahar aylarını tercih ederler. Bu durum turizm işletmelerinin sezonlarının uzamasına ve yoğun sezon dışında da müşteri alabilmelerine imkan sağlar. Verecekleri hizmetlere göre de cirolarına ve karlılıklarına katma değer oluşur.
AVRUPA'DA VE GELİŞMİŞ ÜLKELERDE BU KONUDA İLERLEME VAR MI ?
ENGELLİLER İÇİN TURİZM CENNETİ VAR MI YOKSA HER YER TURİZM CEHENNEMİNE Mİ DÖNÜŞÜYOR ?
AVRUPA'DA ENGELLİLERİN TURİZM HARCAMALARI İLE İLGİLİ VERİ VAR MI?
Engelsiz erişilebilir turizm konusunda tam olarak gelişme kaydetmiş herhangi bir ülke yoktur. Çünkü öncelikle ulaşım erişilebilirliğinin, kent mimarisindeki erişilebilirliğin ve iletişim erişilebilirliğinin tam olarak sağlayabilen bir ülke yoktur. Bununla birlikte başta ulaşım erişilebilirliği olmak üzere İngiltere, İtalya, İspanya, Almanya ve Fransa’da konuyla ilgili kısmen ilerleme kaydedilmiştir.
Avrupa’da seyahat eden engelli potansiyelinin turizm harcamalarının 300 milyar Euro’dan fazla olduğu söylenmektedir.
Amerika Birleşik Devletleri’nde engelli nüfusunun 80 milyona yaklaştığı ve bu kesimin harcama gücünün 200 milyar dolara yaklaştığı ifade ediliyor.
Tüm bu potansiyele rağmen Türkiye’de hala bu konuda gerekli ve yeterli adımlar atılmıyor.
TÜRKİYE'DE YERLİ YA DA YABANCI ENGELLİ TURİST POTANSİYELİ NEDİR?
Türkiye’de nüfusun yüzde 12’si engelli olarak kayıtlıdır. 11 milyona yakın engelli içerisinde tatil yapabilecek maddi imkana sahip engelli sayısı 7 milyon civarındadır. Yanlarında en az bir refakatçi olduğu düşünüldüğünde en a 15 milyonluk engelli turist potansiyeli vardır.
Son araştırmalar Avrupa’da engelli hale gelmiş, hareket zorluğu yaşayan yaşlılarla birlikte 130 milyon kişinin yaşadığını ortaya koyuyor. Yanlarında bir veya birkaç kişinin refakatiyle seyahat ettikleri düşünüldüğünde bu sayının 300 milyona yaklaştığı söylenmektedir.
TÜRKİYE'DE ENGELLİ TEK BAŞINA TATİL YAPABİLİR Mİ?
Tek başına tatil yapabilme engelli bireyin bağımsız yaşayabilme yetisine ve engel durumuna göre değişkenlik gösterir. İşitme engelliler, baston kullanan ortopedik engelliler, tek kolunu kullanabilen ortopedik engelliler tek başlarına tatil yapabilirler.
Ulaşım erişilebilirliği, iletişim erişilebilirliği ve mimari- fiziki engelleri nedeniyle tek başına tatil yapabilen engelli sayısı yok denecek kadar azdır.
ENGELSİZ TURİZM İÇİN TÜRKİYE'DE TURİZM TESİSLERİNDE OLMAZSA OLMAZ YAPILMASI GEREKEN EN ACİL EYLEM NEDİR?
Engelsiz turizmin, milyonlarca insanın hakkı ve talebidir. Bu anlayışla: işletmenin lokasyon olarak herkes için ulaşılabilir olmasına, farklı gereksinimlere sahip bireyler içinde erişilebilir standartlara uygun olmasına özen gösterilmelidir.
Görme engelliler için mimari ve fiziki düzenlemeler, sesli uyarıcılar, sesli bilgilendirmeler, sesli acil yönlendirmeler yapılması sağlanmalıdır. Sesli menü veya Braille menü oluşturulmalıdır.
Otel bilgi broşürleri sesli anlatımla ve Braille alfabesi ile hazırlanmalıdır. Görme engelliler için asansör butonları Braille alfabesi ile belirtilmelidir ve asansörde sesli yönlendirici olmalıdır. Görme engellileri açık alanlarda tehlikelerden korumak için gerekli yerlere hissedilebilir uyarı yüzeyleri döşenmelidir.
Ortopedik engelliler için kapı genişlikleri erişilebilirlik mevzuatı standartlarına uygun şekilde olmalıdır. Ortopedik engelliler için erişilebilirlik mevzuatına uygun şekilde engelli otopark alanı oluşturulmalıdır. Havuzlara giriş için havuz lifti yapılmalıdır. Denize girişler için tekerlekli sandalye kullanıcılarının sandalyelerini üzerinde sürebilecekleri standartlara uygun yüzeyler yapılmalıdır.
Masa düzenini oluştururken tekerlekli sandalye kullanıcılarının rahat kullanımı için en az 70 cm yüksekliğinde altı boş masalar tercih edilmelidir. Masa aralıklarında en az 90 cm yürüme boşluğu bırakılmalıdır. Tekerlekli sandalye kullanıcıları için erişilebilirlik mevzuatına uygun tuvaletler yapılmalıdır.
İşitme engelli bireyler için her yere görsel yönlendirmeler ve uyarıcılar koyulmalıdır.
Otel bilgileri işaret diliyle oda ekranlarında ve toplu ekranlarda anlatılmalıdır.Otelde çalışanlar işaret dili eğitimi almalıdır.
DÜNYANIN EN İYİ OTELLERİ HAZIRLANIYOR TÜRKİYE'DEN DE OTELLER LİSTEYE GİRİYOR BU LİSTE HAZIRLANIRKEN ERİŞİLEBİLİRLİKLE İLGİLİ KONULARA DİKKAT EDİLİYOR MU ?
EDİLMİYOR İSE TÜRKİYE'DEN BU LİSTEYE GİREBİLECEK OTEL VAR MI ?
TUİ’nin kendi müşterilerinin kaldıkları otelleri oylamasıyla belirlenen en iyi 100 otel listesinde Türkiye’den 19 otel olduğunu görüyoruz. Bizim yaptığımız incelemelerde söz konusu 19 otelde dahi erişilebilirlik mevzuatına uygun bir otel olmadığını gördük. Burada TUİ sadece engeli olmayan kişileri dikkate aldığını görüyoruz. Bu bir ayrımcılıktır. Umarım TUİ bu yanlışından döner.
Bu dönem biz de engelli turistler arasında kaldıkları tesislerle ilgili erişilebilirliğe tam uygun olan otelleri değerlendirmelerini isteyeceğiz. Daha sonra da bu otelleri içinde bulunduğumuz uluslararası ağlarda ücretsiz olarak tanıtımlarını yapacağız.
